We współczesnym świecie prawie każdy jest świadomy, jaki wpływ ma alkohol na organizm człowieka. Jego szkodliwe działanie ma szeroki zasięg, z czego największe szkody powoduje w mózgu. Picie alkoholu nawet w małych ilościach może wpłynąć na funkcje poznawcze. Długotrwałe utrzymywanie się upośledzonych funkcji poznawczych prowadzi u dorosłych do obniżenia jakości pracy u dorosłych alkoholików, a w okresie dojrzewania może utrudniać naukę młodzieży z ustalonymi wzorcami intensywnego picia. U niewielkiej części osób dochodzi do objawów degradujących zaburzeń spowodowanych uszkodzeniem mózg tj. zespół Wernickiego – Korsakowa, powodujący niezdolność do zapamiętywania nowych informacji dłużej niż kilka sekund.
Zaburzenia takie mogą utrudniać proces zdrowienia alkoholików. Na chwilę obecną jest to tylko teoria. Prowadzono badania, w których uczeni próbowali ustalić, czy uszkodzenia zdolności do uczenia się i zapamiętywania, wpływają na przebieg procesu zdrowienia alkoholików. Wysnuto tezę, iż takie upośledzenie nie jest znaczące. Jednakże przypuszczenie, że uszkodzenie mózgu oddziałuje bezpośrednio na rozwój i postęp choroby alkoholowej.
Alkoholicy mają problem z deficytem funkcji intelektualnych w związku ze zmniejszeniem rozmiaru mózgu oraz zmianami zachodzącymi w obrębie neuronów. Komplikacje występują zazwyczaj w obszarze wzrokowo-przestrzennym oraz wyższych funkcji kognitywnych. Dotyczy to postrzegania i zapamiętywania rozmieszczenie przedmiotów względem siebie. Może to wystąpić np. podczas prowadzenia pojazdów. Natomiast jeżeli chodzi o wyższe funkcje poznawcze to problemu pojawiają się w obszarze myślenia abstrakcyjnego.
Nadmierne spożywanie alkoholu prowadzi do zmian w obrębie charakteru. Następuje obniżenie uczuciowości wyższej, brak wstydu i odpowiedzialności, nieobowiązkowość, lekceważenie zasad moralnych czy nieliczenie się z opinią publiczną.
Ponadto wśród alkoholików występuje szczególnie często wysokie ryzyko zachowań samobójczych, zaburzenia osobowości oraz zaburzenia lękowe i choroby psychiczne (często występuje depresja). Kolejne zaburzenia pojawiają się w sferze zdolności motorycznych. Pojawiają się również trudności z podejmowaniem decyzji czy kontrolowaniem swojego zachowania. Wystąpić może również amnezja.
Na ryzyko wystąpienia zmian w obrębie obszarów funkcji kognitywnych mogą być bardziej narażone osoby młode, ważne są również predyspozycje genetyczne, płeć, wykształcenie, rodzinna historia uzależnienia od alkoholu czy ogólny tan zdrowia.